Experiment: tekenen met psychotherapie

[Als je liever luistert naar dit artikel, klik dan HIER]

Wat als

• we nu eens proberen goeie dingen te doen in onze helpende gesprekken,
• we daarbij gebruikmaken van zinnige ideeën, perspectieven en technieken die we geleerd hebben van anderen,
• als experimenten (want hoe het uitpakt gaan we moeten zien)
• zonder ‘de bekwame hulpverlener’ te proberen neerzetten of performen?

(Hoe is het om psychotherapeut te zijn zoals ik teken?)

Eigen-zinnig

Ik heb enkele jaren getekend.

Ik heb geleidelijk aan ontdekt dat ik een impuls-gedreven, ruwe tekenaar ben.
Inschatten van afstanden en lengtes met gestrekte arm en een potlood in de hand?
(Dit doceert men in de tekenles.)
Niks voor mij, nee, nee, direct met potlood, penseel, pen of vingers tekeergaan.
Ik ben steeds meer mijn zin gaan doen, impulsen gaan volgen met kleur en vorm en spullen en vegen en krassen en scheuren.

Ik wil het niet te romantisch voorstellen, dit ‘eigen-zinnig tekenen’. Er hoort een eng niet-weten bij.

• Niet weten wat ik wil doen.
• Niet weten wat ik ga doen.
• Niet weten hoe het zal zijn.

Een griezelig weten ook. Weten dat het fout kan gaan, zo fout dat ik er bijna misselijk van word, misselijk van schaamte. (Zelfs al geef ik geen fuck om de juiste verhoudingen.)

Maar: zo tekenen voelt aan als … dat het substantie heeft … er klopt iets aan … er vindt een soort ‘contact’ plaats.

Anders-zinnig

Psychotherapie heeft háár versies van ‘inschatten van afstanden en lengtes met gestrekte arm en een potlood in de hand’. Er zijn de do’s en don’ts van de stroming, de perspectieven en de technische aspecten.
In tegenstelling tot de arm-en-potlood-techniek heb ik die wel bestudeerd en uitgeprobeerd (en gedoceerd).

Ik heb ook steeds bepaalde psychotherapeuten bewonderd, wat ik veel minder heb met mensen die zichzelf kunstenaar noemen, of die zo genoemd worden.
(Van kindertekeningen hou ik wel.)
Bij dat bewonderen kwam en komt de neiging om te imiteren.
Daar schaam ik me niet voor. Imiteren is een weg waarop je dingen leert.

(Ik denk dat ik Michael White – een van mijn bewonderden – een aantal keer heb horen zeggen: ‘the copying originates’. Ik begrijp dat zo: je probeert iemand na te doen en zo komt jouw eigenheid in de wereld.)

Eigenzinnig, anderszinnig, zinnig?

Ik heb de voorbije weken gedacht aan dat tekenen van me, naar aanleiding van iets dat ik opmerkte in sommige therapeutische gesprekken (enfin, in gesprekken waarvan je hóópt dat ze een therapeutisch gehalte krijgen).

Er gebeurde bijvoorbeeld dit: ik dacht aan een richtlijn of optie: ‘vraag nu aan de partner om te reageren i.p.v. je eigen vraag te uiten’, of ‘geef nu jouw eigen samenvatting van de ervaringen van de persoon’, of ‘leg nu de norm bloot waartegenover de persoon zich voelt falen’.

(Anders-zinnig dus, want ik deed iets met inspiratie van anderen, waar ik het mee eens ben.)

Maar ik deed het op een wat abrupte of onelegante of ruwe manier. Een beetje staccato ook.

(Zoals ik teken: ik zet een streep, een dikke lijn waar ik nog wat inkt tegenaan smeer. De lijn staat er nu. Wat nu? Wachten. Nu komt er weer iets …)

Het leek alsof ik minder benomen was met ‘de bekwame hulpverlener’ te proberen neerzetten of performen.
Alsof ik die zender verstoorde.

Er kleefde, net als bij het tekenen, iets eng en griezelig aan.
Het enge van een niet weten (‘wat nu?’) en het griezelige van wél te weten dat het fout kan gaan en dat ik me dan beschaamd ga voelen.

Maar ook: het voelde wel aan als … dat het substantie had … er klopte iets aan … er vond een soort’ contact’ plaats.

Johan Van de Putte

Its remarkable lack of accuracy and specificity didn’t matter to me one iota however – as I went on with the second eye’s unparalleled iris my true aim made itself felt in parts of my interior that I’d never before been especially aware of. And so I came to understand that the real purpose of my impromptu undertaking was not to depict this man’s likeness, but to bring him to me.

(Checkout 19, Claire-Louise Bennett)